۱۳۸۹/۳/۹

سه نسل و دو چرخش جامعه شناختی


برای اپوزیسیون ایرانی، دوران معاصر از دهه‌ی بیست شمسی آغاز می‌شود، چرا که مسائل پیش از این دهه دیری است به پشت پهنه‌ی خاطرات زنده لغزیده‌اند و نقش عملی و فرهنگی کمتری دارند. شکل گیری سه نسل، در عبور از دو چرخش جامعه‌شناختی، که موضوع بحث ما هستند، در این دوران‌ رخ داده‌اند
چرخش جامعه‌شناختی را من دارای شناسه‌های زیر می‌دانم:
تبدّل نسلی : یعنی نسلی می‌رود و نسل دیگری می‌آید، تغییر فرهنگ سیاسی، گسترش تفاهم ارتباطی
و نشستن تفکر باز و گشوده بجای تفکر بسته‌ی تشکیلاتی. یعنی برجسته شدن تفاهم برون‌گروهی نسبت به روابط درون‌گروهی و سست شدن اتوریته‌ی حزبی. با توجه به شناسه‌های یاد شده، یکبار در آغاز دهه‌ی چهل شمسی و بار دیگر در پایان دهه‌ی هشتاد شمسی، با چرخش جامعه‌شناختی روبرو هستیم. اما در دهه‌ی بیست شمسی، و نیز در انقلاب 57 تا سه دهه‌ی پس از آن، با وجود تغییرات مهم اجتماعی نمی‌توان از چرخش جامعه‌شناختی سخن گفت.

۱۳۸۹/۳/۷

اسلام در ایران تنها در یک نظام حقوقی اعتبار دیرینه‌ی خود را باز می‌یابد


انقلابی که هم اکنون در ایران مشخصا به نظام اسلامی واکنش نشان می‌دهد، به این جهت قابل بررسی است و اهمیت ویژه دارد که زیر تاثیر نظرها و نگرش‌های پیشینیِ (اپریوری) گروه‌ها و احزاب سیاسی بوجود نیامده است. برعکس، بسیاری از گروه‌ها و احزاب سیاسی بخاطر هراس و نگرانی‌شان برای حفظ دست‌آوردها، کاملا محتاط و حتا محافظه‌کار شده‌اند. این، جنبشِ خود جوش است که با آگاهی حیرت‌انگیزی و با بی‌اعتمادی به گروه‌ها و احزاب سیاسی، چون رودخانه‌ای در کوچه و خیابان جاری شده و تمایل‌ها و آرزوهای خود را پس از سی سال درد و عذابِ سرکوب، از ژرفاى جوشش‌های درونی‌اش فرا می‌آورد و با امواج خود، مخالفت‌ها را از پیش راه می‌روبد. مقاومت در برابر این رودخانه بیهوده است چرا که جوشش‌اش از ژرفا می‌آید.

جنبش روشنفکری و سوسیالیسم گونه‌ی سوم

مبحث «روشنفکری چیست و روشنفکر کیست» از داغ‌ترین بحث‌های اروپای دهه‌ شصت بود. طرح این بحث را روشنفکران مستقلِ از حزب کمونیست بیرون آمده،‌ و بویژه ژان پل سارتر باب کردند. سارتر مقوله‌ى روشنفکر را با مقوله‌ى کارگر مقایسه مىکرد و تفاوت‌هاى آن‌ها را با آب و تاب بیان مىکرد. او از این بحث، در قلمرو نظر، براى طرح فلسفه‌ى «اگزیستانسیالیسم»‌اش سود مىجست، و در قلمرو کردار سیاسى، براى پاسخ دادن به شیفتگى‌اش به آزادی‌خواهى.

هستی گریزان


با آفتاب که در اقیانوس آب تنی می کند
برهنه می شوم
جامی از نور بر می دارم
و دستم را از این سوی اقیانوس
بسوی ات دراز می کنم
بگیر و بنوش
تا من آرام بگیرم

از اغوا تا اغوا


«قدرت اغوا»(Die Macht der Verführung) اثر «ژان بودریار»، که بازی شوخ‌طبعانه‌ای با مضمونی جدی‌ است، اغوایم کرد. اغوای نوشتن و مشارکت در بازی، به بازی‌ام واداشت. وارد بازی شدم، اما آن را با مسائل خود آمیختم و در کشف قدرت مخرب اغوا شرکت کردم. و در کنار حرف‌های «بودریار» حرف‌های خودم را زدم. اما به هر شکلی که خواستم حرف‌هامان را از هم جدا کنم، به یکدستی و جنبه‌ی زیبائی شناختی آن آسیب وارد شد. این است که به تجربه‌ی جدیدی روی آوردم و به گفته‌ی خود بودریار وارد رابطه‌ی دوئال (Dual) شدم . و با او در بازی درآمیختم . تنها یک معیار می ‌توانم به خواننده بدهم : طبیعتا هرجا در این نوشته، گفتارِ زیبا و نقل قول پرمعنائی است، از بودریار است؛ کار من، درآمیختنِ فعال با آن است.

۱۳۸۹/۳/۳

تا حقیقت نابودمان نکند



تئوری ها تنها تا جایی که قابل پیاده شدن اند، ارزش دارند. تغییر پذیری آنان میزان و ملاک قابل پیاده شدن آن ها است. تئوری نامتغیر حقیقتی ثابت است و ارزش تئوریک ندارد.

هفت صبح


به مناسبت کشتن محمد رضا زمانی و آرش رحمانی پور


خون به صورت آسمان
می‌دود
بغض‌اش می‌ترکد
و قطره‌های برفی اشک
بر گونه‌های کوه
یخ می‌زند
هفت صبح است، بر می‌خیزم
گلوله به قلب‌اش می‌خورد

به اعدام نه بگوئیم


...اصلاح طلبان و از جمله آقای موسوی، تا هنگامی که خواستار لغو مجازات اعدام نشوند نمی‌توانند طرفداران واقعی حقوق بشر باشند.

دوباره می‌خواند این زن


باد
باران را به دو نیم می کند
و خیسی افق را بر پلک‌هایم می کشد
احساس دوری
با حس نزدیکی یگانه می‌شود

زمان فرا طبیعیِ دیکتاتور


براساس درکی غریزی، زمان، مکانی است که رویداد درآن رخ می‌دهد. به بیان دقیق‌تر، رویداد هم یک «آن» از زمان است، و هم طبیعت و ماهیت زمان است. زمان با اثری که رویداد بر ذهن می‌گذارد آغاز می‌شود. و ذهن از رابطه‌ی میان رویدادها با یکدیگر برای تنظیم مناسباتش سود می جوید. یعنی زمان شکل مرتب کردن مناسبات ذهن است. این برداشت از زمان، به برداشت کانت نزدیک است.
زمان، بدون رویداد نه اصالت دارد و نه معنا. زمان بی رویداد امری تصوری است؛ زمان متافیزیکی است که به گفته‌ی کانت ذهن را دچار گرفتاری‌ای اساسی می‌کند.

افشره ها


اخلاق، دروغ را نهی می‌کند؛ فرهنگ اما آن را نفی می‌کند.

کسی که دروغ می گوید فرهنگ را نقض می‌کند، نه اخلاق را؛ اخلاق به دروغ احتیاج دارد تا بتواند آن را نهی کند

۱۳۸۹/۲/۳۱

تلخیِ خوبِ پیچیدگی



شعرِ «بَرباران» را از درون باز کردم، «تلخی خوبِ پیچیدگی» شد

دامن عشق
بر دست هاي باد می‌رود
و خرامان مي‌آيد
مرگ
با نقطه‌ی بزرگ پایان، در دست‌هایش.